Powrót na główną stronę

                              

 O gospodarce Stargardu 

Do czasów nowożytnych, głównymi źródłami dochodów stargardzkich mieszczan były: handel, rzemiosło oraz posiadłości ziemskie. W przedlokacyjnym Stargardzie rzemiosło ogniskowało się na podgrodziu (na wyspie), a handel - w osadzie na lewym brzegu zachodniej odnogi Iny. Wraz z lokacją Stargard uzyskał nadania ziemskie, prawo żeglugi do morza, zwolnienie z ceł na Pomorzu oraz prawo tworzenia cechów. Miasto staje się niebawem ośrodkiem rzemieślniczym promieniującym na znaczny obszar. Działało tu wówczas ponad 30 cechów i gildii. Ich przedstawiciele zasiadali w radzie miejskiej. Cechy cieszyły się znaczną autonomią, zaś ich struktura była zhierarchizowana. Mistrzem mógł zostać obywatel Stargardu z prawego łoża. Ożenek z wdową po mistrzu lub jego córką promował kandydata. Prócz przywilejów (często książęcych), członkowie cechów mieli obowiązek obrony, gaszenia pożarów i udziału w pracach na rzecz miasta. Wiele organizacji zrzeszało się w związki z cechami miast z dużego obszaru (np. z tkaczami m.in. z: Królewca, Torunia i Rostocku). Do dziś wizytówkami poziomu stargardzkich wyrobów są m. in.: wielki dzwon w kościele św. Jana Chrzciciela i organy katedralne w Kamieniu. Czołowymi w Stargardzie były cechy: piekarzy, szewców, tkaczy, sukienników, browarników, konwisarzy, ludwisarzy i złotników. Od XIV w. spełniały ważną rolę gildie kupców – żeglarzy i kramarzy. Handel stał się wtedy głównym źródłem bogactwa – należącego do Hanzy - Stargardu. Dochody municypalne pochodziły także m. in. z: komory celnej, mennicy, podatków, opłat skarbowych i drogowych oraz z profitów z apteki, łaźni, wagi, młyna i własności ziemskiej. Do Stargardu należało wówczas jedenaście całych wsi i cztery w części oraz lasy nad Iną. Wojna trzydziestoletnia i jej następstwa doprowadziły do załamania gospodarki Pomorza. Stargardzianie utrzymywali się z ziemi i wytwórczości przeznaczonej na rynek lokalny. Stołeczność Stargardu podniosła miejską gospodarkę. Dalsze ożywienie wnieśli wysoko kwalifikowani rzemieślnicy francuscy. Miasto wyrosło na poważny ośrodek tkactwa. W XVIII w. Stargard - ważny węzeł drogowy - stał się stacją przesiadkową poczty kurierskiej. W końcu XVIII w. powstały pierwsze manufaktury, funkcjonowały browary i mydlarnie. Od połowy XIX w. główną rolę miastotwórczą odgrywała kolej. Węzeł stargardzki należał do największych w prowincji. Warsztaty naprawcze taboru od przełomu wieków XIX i XX były drugim zakładem Pomorza. Wtedy Stargard stał się też ważnym ośrodkiem przemysłu. Powstały m. in. fabryki: maszyn rolniczych, papy, mydła, filcu, tabaki, oleju i słynne w Europie firmy branży spirytusowej (F. J. Mampe, H. A. Winkelhausen).

Po II wojnie światowej do lat 90. XX w. – kolejnictwo było nadal wiodącą gałęzią i zatrudniało blisko 6 tys. osób. Stargard zwano wówczas miastem kolejarzy. Ponadto, kilku tysiącom ludzi dawał pracę rozbudowany przemysł. Przekształcenia z przełomu wieków zmieniły strukturę zatrudnienia stargardzian oraz oblicze miejskiego przemysłu. Coraz więcej osób zaczęło utrzymywać się ze sfer nieprodukcyjnych gospodarki. Na obrzeżach Stargardu rozwinęły się dwa parki przemysłowe.

J.Z.


Powrót na główną stronę