O Stargardzie mieście hanzeatyckim 

W połowie XIV w. Stargard zostaje członkiem Hanzy i pozostaje nim do schyłku Związku.

Hanza (związek) była organizacją miast, której celem było zdobycie przywilejów handlowych oraz ich wspólna obrona. Pierwsze hanzy powstały w XII w w Niderlandach.

Początkiem związku miast naszego obszaru była umowa Lubeki z Hamburgiem zawarta w 1241 r. W okresie rozkwitu Hanzy należało doń prawie 200 miast - przeważnie portowych. Od pokonania Danii w 1370 r. do klęski floty hanzeatów w 1533 r., Związek był czołową potęgą północnej Europy. Niepowodzenia militarne oraz rozłamy wewnętrzne spowodowały powolny upadek Hanzy. W ostatnim zjeździe w 1669 r wzięło udział jedynie 9 miast.

W Księstwie Pomorskim do Hanzy należało 17 miast i stanowiły one najliczniejszą grupę nad Bałtykiem. Dla ośrodków tych oraz pozostałych miast położonych na dawnych słowiańskich ziemiach (m. in. Lubeki, Rostocku i Wismaru), używano wspólnego określenia - „kwartał wendyjski” (Wendami Niemcy nazywali zachodnich Słowian). Związkowi przewodziła Lubeka. Wśród miast pomorskich prym wiodły Stralsund i Greifswald, a poza nimi: Szczecin, Stargard, Kołobrzeg i Anklam (m. in. często reprezentując inne miasta na zjazdach).

Stargard podchodził do swego członkostwa w Hanzie pragmatycznie. Aktywność polityczno- militarna miasta w pracach Związku wynikała głównie z przesłanek ekonomicznych. Przykładem była wojna Hanzy z Danią (1360 – 1370). Przegranie jej, groziło miastu załamaniem eksportu zboża i odcięciem od łowisk śledzi. Stargardzianie w tym czasie brali wyjątkowo czynny udział w związkowych zjazdach. Stargard należał też do - zawiązanej przeciw Waldemarowi duńskiemu - konfederacji kolońskiej i wsparł ją militarnie. Zwycięstwo Hanzy przyniosło miastu zyski z okupacji zamków nad Sundem i inne profity płynące z pokoju zawartego w Stralsundzie. Pod aktem tym widnieje pieczęć Stargardu. Podobną aktywność przejawiali stargardzianie wiek później podczas wojny handlowej ze Szczecinem oraz zatargu z miastem Stralsund. Konflikty te zagrażały żywotnym interesom Stargardu, a szczególnie jego handlowi morskiemu. Rozwinięta stargardzka akcja dyplomatyczna wspierała działania zbrojne miasta. W jej wyniku Stargard zyskał m. in. wsparcie książąt: Warcisława IX i Eryka II, biskupa kamieńskiego oraz miast: Lubeki i Gdańska. Wyczerpanie wojną Szczecina i Stargardu oraz mediacje m. in. miast i sądów hanzeatyckich przyniosły zwaśnionym rozejm w 1460 r. Pojednanie ze Stralsundem nastąpiło w 1486 r. Nieobce też były stargardzianom działania rozjemcze. Dowodem tego był ich udział w zażegnaniu konfliktu pomiędzy Lubeką a Kołobrzegiem w 1455 r. Ilustracją rozmachu gospodarki Stargardu jest założenie w 1436 r. w Dragǿr na wyspie Amager k. Kopenhagi przedsiębiorstwa eksportującego śledzie. Było to skutkiem nadania miastu przywileju przez króla Eryka Pomorskiego. Dodatkowo stargardzcy augustianie postawili tam kaplicę.

Choć z biegiem lat znaczenie Hanzy stale malało, jeszcze w 1605 r. król duński Chrystian IV potwierdził Stargardowi i kilku innym miastom ich przywileje. Współczesny Stargard -członek Nowej Hanzy - kontynuuje niejako trzystuletnie tradycje swego udziału w Związku.

J.Z.