Niestargardzianie o Stargardzie

 L. Turek-Kwiatkowska

"Z przyczyn rozwoju demograficznego miast pomorskich w XVIII w. na pierwszym miejscu (...) należy wymienić przyrost naturalny, na drugim - rozwój produkcji rzemieślniczej w miastach, (...) znaczny rozwój ludności miejskiej związanej z produkcją (tkactwo, obroty handlowe), zaznaczył się tylko w większych miastach (Szczecin, Stargard, Kołobrzeg, Koszalin), pozostałe miasteczka wykazywały stagnację lub nawet cofnięcie się liczby mieszkańców."


Lucyna Turek-Kwiatkowska "Działania militarne na Pomorzu" za H. Deecke, Landskunde von Pommern, Berlin 1907, s.64.

 W.B. Hoffmann i A.F. Meissner (1840)

"Stargard to jedno z najokazalszych, najstarszych i żywotnych miast Pomorza, położone w bardzo urodzajnej okolicy"




wg W.B. Hoffmann und A.F. Meissner "Romantisch - geographisches Gemälde des Königreichs Preußen", Berlin 1840, s. 465

 Dwa Scenariusze

"(...) gdyby Stargard (...) rozwijał się siłą inercji - tj. bez aktywnej i odpowiednio ukierunkowanej ingerencji (...) władz miasta, (...) - to w sytuacji niekorzystnych uwarunkowań (...) mogłoby to doprowadzić do głębokich procesów recesyjnych i przeobrażenia miasta w pozbawioną funkcji miastotwórczych jednostkę osadniczą całkowicie zdominowaną przez Szczecin i pozostałe jednostki położone w obszarze SZM."

"(...) szanse rozwoju będą miały tylko te ośrodki, które podnosząc atrakcyjność do lokalizacji pożądanych inwestycji będą zwiększały swoją konkurencyjność (...) na docelowych rynkach inwestorów. Miasto Stargard (...) z uwagi na swoje położenie, wysokie walory historyczne i kulturowe, atrakcyjność środowiska przyrodniczego oraz przedsiębiorczość władz miasta (...) stanie się jednym z najbardziej pożądanych w regionie miejsc zamieszkania, ale również wypoczynku i działalności gospodarczej, tworząc atrakcyjne miejsca pracy(...)"

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Stargardu Szczecińskiego opracowane przez Studio Projektów Urbanistycznych i Budowlanych "AVANTI" z Poznania. Lipiec 2000 r.

 Henryk Samsonowicz (1968)

"Nowogród, Gdańsk, Lubeka, Kraków, Rostok, Toruń, Elbląg, Strzałów, Królewiec, Szczecin, Wismar, Gryfia, Ryga, Sztokholm, Kilonia, Poznań, Rewel, Stargard. "

(Kolejność podano dokładnie za tekstem źródłowym; trzy ostatnie miasta w porządku alfabetycznym; różnica w zaludnieniu pomiędzy Sztokholmem a Stargardem wynosiła wtedy ok. 1 tys. mieszkańców; ówczesne: Kopenhaga i Warszawa były mniejsze od Stargardu, a takie miasta jak Helsinki i Petersburg, w tym czasie jeszcze nie istniały - przyp. red.)

Henryk Samsonowicz "Późne średniowiecze miast nadbałtyckich" (str. 77, wg tab. 5) PWN Warszawa 1968

 Marek Ober (2000)

"Stargard był miastem, które na polu architektury i sztuki podejmowało rywalizacje z najważniejszymi ośrodkami Pomorza, a ranga powstałych tu realizacji sięga niekiedy poziomu najwyższego w całym regionie południowego pobrzeża Bałtyku"

Marek Ober - "Średniowieczna architektura Stargardu na tle regionu południowego pobrzeża Bałtyku" - "Dawny Stargard. Miasto i jego mieszkańcy."

- Muzeum w Stargardzie. Stargard 2000

 Mikołaj Szczęsny (2000)

"Stargard nie ograniczał się, co byłoby najłatwiejsze, do przenoszenia na swój teren koncertów szczecińskich i zapraszania wykonawców ze stolicy Pomorza i ze stolicy Prus, a później Niemiec. Wręcz przeciwnie. Starał się korzystać przede wszystkim z własnych artystów, profesjonalistów i amatorów.(... )
Ogląd dokonań stargardzkiej kultury muzycznej na przestrzeni czterech wieków pozwala na stwierdzenie, że przed 1939 rokiem zajmowała ona eksponowaną pozycję w życiu Pomorza lokując się tylko za Szczecinem, a wyprzedzając intensywnością, poziomem artystycznym i atrakcyjnością wszystkie pozostałe centra kultury muzycznej prowincji pomorskiej."

Mikołaj Szczęsny - "Prolegomena do historii kultury muzycznej Stargardu w latach 1534-1939"- "Dawny Stargard. Miasto i jego mieszkańcy."

- Muzeum w Stargardzie. Stargard 2000

 Filipa Hainhofera dziennik podróży (1617)

"O wpół do ósmej do Stargardu zjechaliśmy, co pięknym, wielkim i warownym jest miastem, (...) stargardczyków tych zaś "pięciowiązaczami" również zowią, bo taką siłę mają, że i pięciu takich jak oni powiązać potrafią.(...)
Ma Stargard znakomitą glebę, wsi czternaście pod sobą i największy pożytek zbóż uprawa i piwa warzenie mu dają, a gdyby rzeka tu była taka, jaką w Szczecinie mają, miasto owo Szczecinowi w niczym by nie ustępowało. (...) na początek kościół Mariacki nam pokazali, tak wysoko sklepiony, żem podobnie wysokiego chybam jeszcze nie widział. (...) Również kościół św. Jana i drugi św. Augustyna - ładnymi są kościołami. Następnie zbrojownię nam pokazano, w broń i sprzęt, ciągle pomnażany, nieźle wyposażoną, a także wały i baszty obronne."

"Filipa Hainhofera dziennik podróży zawierający obrazki Frankonii, Saksonii, Marchii Brandenburskiej i Pomorza w roku 1617"- Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego. Tom IX. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Szczecin 2000.

 Jan Mityk (1961)

"O powstaniu grodu... zdecydował... szlak handlowy... oraz bogate zaplecze gospodarcze... . Pierwotny drewniany gród wyrósł na wyspie w odgałęzieniu rzeki Iny, otoczonej wokół moczarami i gąszczem leśnym. Gród szybko się rozrastał do roli wielkiego i potężnego miasta, a Ziemia Stargardzka sięgała daleko na wschód i południe..."


Jan Mityk - "Ziemia Stargardzka" rozdz. "Położenie miasta Stargardu", "Szczecin" zesz. 7/8 Szczecin lipiec-sierpień 1961.

 Benedykt Zientara (1958)

"Od czasu gdy wzrosło znaczenie handlu zbożem, Szczecin zaczął tępić wszelkie próby pochwycenia go przez kupców innych miast... największym konkurentem Szczecina... był Stargard,... nie wiele ustępujący Szczecinowi pod względem zaludnienia i bogactwa.
... Stargardczycy cieszyli się na Pomorzu opinią tęgich zabijaków. Kantzow (Tomasz, szesnastowieczny kronikarz pomorski - przyp. red.) pisał,... że uchodzą za "najlepiej uzbrojonych i najbardziej wojowniczych mieszczan pomorskich i w tym nie ustępują ani strzałowianom ani gryfijczykom... Nie sprawia im trudności wystawić szybko dwie albo trzy setki jeźdźców i kilka setek piechoty"..."

Benedykt Zientara - "Szkice Szczecińskie" str. 90-92 "Wiedza Powszechna" - Warszawa 1958.